Bitkisel ve hayvansal ürün elde edilmesi ve işlenmesi sonucunda ortaya çıkan artıklardır. Üretilen katı atıkların miktarı ve içerik özellikleri topluluk ya da toplumların
sosyoekonomik özellikleri, beslenme alışkanlıkları, gelenekler, coğrafya, meslekler ve iklim gibi değişik şartlardan etkilenmektedir.

Tarımsal atıklar bitkisel ve hayvansal atık olmak üzere iki ana gruba ayrılır.

Tarımsal Atık Çeşitleri:

Tarımsal atıklar üç grupta incelenebilir:

> Bitkisel üretim sonucu oluşan atıklar: Ekili alan, orman, nadas alanı, meyve ve sebze ekili alanlarda yapılan bitkisel üretimler sonucunda ürün olarak nitelendirilemeyen bitkisel kütle atık olarak değerlendirilir. Bu atıklar saman, sap, sömek, kabuk, çekirdek, budama atığı olarak gruplandırılabilir. Atık miktarı üretim alanının büyüklüğü ile orantı gösterir. Atık miktarını önemli ölçüde etkileyen faktör verimdir.

> Hayvansal üretim sonucu oluşan atıklar: Hayvansal üretim sonucu oluşan atıklar, hayvan dışkıları ve kesim işlemi sonucu kalan iç organlardır. Hayvan dışkıları yakıt olarak (tezek) ve gübre olarak kullanılmaktadır. İç organlardan oluşan atıkların ise kompost gübre ve kedi- köpek maması olarak kullanımı mümkündür.

> Tarım ürünlerinin işlenmesi sonucu açığa çıkan atıklar: Tarım ürünlerinin doğrudan kullanıma geçmeden önceki işlemler (öğütme, ayıklama, kurutma vb.) sonucu ortaya çıkan atıklardır. Bunlar sap, saman, kabuk, çekirdek gibi kullanımı olmayan atıklardır. Tarıma dayalı endüstri atıkları: örneğin pamuk çırçır atığı, tohum yağı endüstrileri, zeytinyağı endüstrileri, pirinç endüstrileri, mısır endüstrileri, şarap ve meyve ve sebze posası ile çekirdek atıkları.

TARIMSAL ATIKLARI DEĞERLENDİRME TEKNOLOJİLERİ GIDA SANAYİNDEKİ ATIKLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ

Gıda atıklarının çevreye zararsız hale getirilmesi, atık olmaktan çıkarılıp yan ürün olarak değerlendirilmesi, işlenerek hayvan beslemede kaliteli yem kaynağı olarak kullanım olanaklarının belirlenmesi hedeflenmiştir.

Yem: Madde ve enerji bakımından yaşama ve verim payı ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla hayvanlara yedirilebilen sağlığa zararsız bitkisel ve hayvansal kökenli doğal maddelerin hepsine yem adı verilir.

Kaba yem: Doğal veya yapay olarak kurutulup su oranı % 15’in altına düşürülmüş, hacimli, ham selülozca zengin, hazmolma dereceleri ve besleme değerleri düşük olan kuru ot, saman, mısır sapı, çiğit kapçığı, yulaf kavuzu gibi yemler.

Meyve ve sebze işleme tesislerinde hammadde olarak kullanılan birçok meyve sebzenin işlenmeleri sonrası açığa çıkan katı atık ve artıklar yem katkı maddesi olarak kullanılabilinir.

GIDA SANAYİ ATIKLARININ TÜRLERİ VE GENEL ÖZELLİKLERİ

Tarıma dayalı endüstri dalları arasında gıda sanayi atıkları:

> Tarımsal bitki atıkları: Hububat ve endüstriyel bitki sapları, ayçiçeği sepetleri ve kökleri, keten bitki atıkları, mısır koçanları, patates atıkları, bakla otu, saman ve silaj atığı, asma atığı, çay tarlaları, tütün atıkları
> Tahıl işleme endüstrisi atıkları: Kırık tahıllar, küçük ve filizlenmiş tahıllar, kepek, yabani bitkilerin tohumları
> Konserve, şarap endüstrisi ve meyve atıklarının atıkları: Kabuk, tohum yuvaları, kusurlu meyve, kesme ve sıkmalar, üzüm, kabak, lahana, pancar, havuç, patates atıkları, meyve kesim uçları, kek, kusurlu sebze ve meyve, yeşil bezelye (yapraklar, gevşek hububatlar) atıkları
> Şeker endüstri atıkları: Pancar küspesi, melasa, rafine şurup, filtre keki,
> Bira ve alkol endüstrisi atıkları: Arpa atığı, ezilmiş kabuk parçacıkları, kırık tahıllar, alkol sonrası bardalar
> Çay endüstri atıkları: Çay çöpü, lifi ve tozu
> Uçucu yağ sanayisi atıkları: Otsu ve çiçeksi ham maddelerin atıkları,
> Bitki yağı işleme sanayi atıkları: Zeytin, ay çiçek ve pamuk çekirdeği kabukları,
> Süt endüstri atıkları: Peynir altı suyu ve v.s.

Bazı meyve ve sebzelerden çıkan katı atık oranları: